प्राचिनकालमा दार्जीलिङ देखी हजारौं कोश टाडा रहेको काठमाडौं उपत्यका वरिपरीका डाडाहरु ढाकेर बस्ने प्राचिन जाति तामाङहरुले भारतमा, विशेस गरी दार्जीलिङलाई केन्द्रबिन्दू बनाएर, ST पाईसकेको छ भने हामी खम्बुहरुको मुलथलो माझ किरात प्रदेश भएता पनि दार्जीलिङ पहाडमा परापुर्वकाल देखी नै बसोबास गर्ने जाति भएर अहिले सम्म ST को लागि संघर्षरत छौं । भौगलिक दृष्टिकोणले अनुमान गर्नु पर्ने हो भने पनि तामाङहरु भन्दा किरात खम्बुहरु यस भुभागमा पहिला पसेको हुनुपर्छ । किरात एकता बिगठन हुने क्रममा अलग पहिचान बनाएर बसेका लिम्बुहरु यस भुभागका आदीवासी हुन् भनेर सरकारले स्विकारी उनीहरुलाई ST को मान्यता पनि दिइसकेको छ । तर लिम्बुहरुको वंशानुगत सरोबर दाई-भाई "खम्बु राईहरु", जसको २५० वर्ष अगाडी सम्म लिम्बुहरु सगँ एकै किरात पहिचान गासिएको थियो, अहिले आएर हामी पनि यस भुभागको आदिवासी जनजाति हौ, र हाम्रो जातिय हितको निम्ती सरकारी आरक्षण उपलब्द हुनु पर्छ भनेर आन्दोलित हुनु परेको अवस्था छ । हाम्रो आवज कतै न कतै अड्किदएको छ, त्यसैले यहाँ सरोकारवाला सरकारले हाम्रो मुद्दालाई गम्भिरतापुर्वक लिएका छैन । हामी स्वंय पनि अर्काको मुख ताकेर, आफ्नो मौलिकतालाई बुझ्ने प्रयास नगरेर, आफै माझ फुटको राजनिती खेलाखेल गरेर, संस्थागत पक्षपाती गरेर र अन्य यस्तै नकारात्मक प्रभावहरुमा डुब्ने गरेकोले यहाँ झन मिल्ने कार्य भन्दा संकट बढी मात्रमा देखिदैछ । यस नकारात्मक प्रभावहरुलाई कसरी नियन्त्रीत गर्ने र सक्दो यसको निवारण खोज्ने पट्टी पनि ध्यान दिनु जरुरी छ । हरेक किरात खम्बु राईले अबको लक्ष्य ST प्राप्तीको मांगमा केन्दृत राख्नु आवश्यक छ । याद रहोस् ….यो बौद्धिक लडाई हो । हाम्रो विरोधीहरुले प्रचार गरेको जस्तो ज्यान लिने दिने कुरा यहाँ उठ्नु हुँदैन । देव खम्बु
Sakewa: A significant festival of the Kirat Rai
Sakewa : H.H. Risley in his book, "The Gazetteer of Sikkim (1884) while reflecting the total population of Sikkim, mentioned ‘Rai’, ‘Khambu’ and ‘Jimdar’ as different communities but in reality these names mean a single community which is popularly known as the Rai community. Rai is and was also known as Kirata, Khambu and Jimdar. The term Kirata has a wider connotation and the term is also found in Puran, Upadnishad or the old Vedas and it covers Rai, Limbu, Sunwar, Gurung, Manger, Tamang and all but presently only Rai community uses this term. As per the census of Sikkim in 1884, the total strength of Rai community was in third position, but Mr. Risley put it at random owing to the reason mentioned already. In this former Himalayan kingdom, the Rai people used to perform Sakewa puja from ancient time in the villages of the state but following the recognition of their language by the Government, the people began to perform the puja in a more organised manner. Indeed, the s...
Comments
Post a Comment